Hjelmeland handverksskule / Rogaland husflidskule, Hjelmeland

Hjelmeland handverkskule blei etablert av kommunen i 1925. Frå 1939 overtok stat og fylke drifta samstundes som den endra navn til Rogaland husflidskule, Hjelmeland. I dagleg tale var den kun kalla for Arbeidskulen og hadde til huse i Spinneriet så lenge den eksisterte. Den blei nedlagt i 1951.

Sist endra 04.11.2025 12.23

På skulen tilegna elevane seg viten om materialegenskapar og verktøylære i kombinasjon med teoriundervisning. Hovudsakleg var det møbler, høvlbenkar o.l. til eige bruk dei laga på skulen. Mange unge menn hadde på det vis ein del møbler som skjenk, kroskåp, stolar, bord og seng når dei seinare stifta eigen heim. 

Skulen kan sjåast som ein naturleg forlenging av jærstol og forskjellig trevirkeproduksjon som allereie hadde ein vital eksistens i området. Mykje av denne produksjonen føregjekk i heimane og i små verkstader, men etterkvart vart ambisiøse fabrikkbygg med rasjonell drift etablert. 

Mange av elevane frå Arbeidsskulen fekk seinare arbeid på fabrikkane eller starta for seg sjølv som produsentar, og i fleire familiar er snekkeryrket ført vidare til nye generasjonar. Andre overtok gardar og fruktgardar kor snekkerkunnskapen kom vel med.

Epoken med handverkskule i Hjelmeland var av stor betydning for møbelproduksjonsmiljøet og var med å bygge opp ein felles identitet med design og møbeleksport som ein del av komponentane. 

Mellomkrigstida var på mange måtar ei turbulent tid. Som konsekvens av 1. verdenskrig blei der store samfundsomveltningar og nye styreformer forskjellige stader i verden. Samstundes, i kombinasjon med store teknologiske framsteg og økonomisk kollaps, omkalfatrerte dette tankesett og dagleglivet for mange mennesker. 
Men det var også ei tid prega av framtidshåp med krav om utdanning, betre økonomiske og sunnhetsmessige levevilkår i kombinasjon med auka innflytelse på eige liv og lagnad.

Ser ein på kunst og design frå denne periode, kan ein seie at 1. verdenskrig vaska tavla rein. Borte var snørklet og kompleks dekor, i høgsetet kom komfort og bruksnytte. Hovedstrøymingane innan design og møbelkunst hadde funksjonalitet som grunnfokus, men var heller ikkje heilt reinska for raffinert dekor.

Ein stifta kjenskap med begreper som futurisme og kubisme, art deco og funksjonalisme som var med til å brøyte vegen for modernismen som prega 50 og 60 talet, og som framleis sender dønningar innan arkitektur og design. 

I utstillingen er der samla eit rikt utplukk av møbler og andre designelementer frå perioden skulen eksisterte. Samstundes er det ei undersøking av formrelaterte kvalitetar, materialbruk og spennvidde innan formgjeving og objektmangfold. 

Møblene, som er mellom 70 og 95 år gamle, står som vitnesbyrd over korleis designet kom til å sjå ut her. Samanlikna med det som var framherskande i samtida, kan ein sjå at treskjeringskunsten stod sterk. Gjerne i kombinasjon med nye og heilt sjølvstendige modeleringar av form og materialbruk, men også møbler med designmessig spenst og heilt reine linjer.

Nils Viga Hausken, kurator

Utstilling av stolar og skjenkar i Spinneriet - Klikk for stort bilete Jan Inge Haga